تبیین اولیای دم و اختیارات آنان در قتل عمد

این پژوهش از منظری فقهی و حقوقی به تبیین و معرّفی اولیای دَمِ مقتول در فرضِ قتل عمد پرداخته و اختیارهای اولیای دَم درباره اخذ دیه یا قصاص قاتل و همچنین در فرض غایب شدن اولیا یا ولی دَم منحصر به فرد، احکام قضایی و فقهی فرض مذکور را بیان می کند. نگارنده نخست، مفهوم قتل عمد و مجازات آن را در نظام کیفری اسلام و حقوق وضع شده ایران وارسی کرده و ضمن انعکاس دیدگاه فقیهان وحقوقدانان در این باره، مفهوم قتلِ عمد و مجازات را از لِحاظ لغوی بیان می کند. آن گاه ضابطه عمد بودن قتل را بررسیده و قتل عمد حکمی و مجازات قتل عمدی و کیفر اصلی و کیفرهای تَبَعی و تکمیلی را نیز باز می گوید. فصل دوم به تبیین اولیای دَم، صُوَر مختلف آن و انواع اولیای دَم از لِحاظ سببی و نَسَبی اختصاص دارد. نگارنده همچنین صورت های واحد یا متعدّد بودن ولیّ دَم را نیز بررسی کرده و صُوَر مختلف اولیای دَم در استیفای حقوق مقتول را در نظام فقهی اسلام و حقوق جزای ایران بیان می کند. وی در فصل سوم اختیارهای اولیای دَم در قتل عمد و صورت های گوناگون آنان و حقّ قصاص قاتل و ماهیت و فروض آن، عفو مطلق قاتل یا اخذ دیه از او را به تفکیک تبیین می سازد. نگارنده در بخش دیگری از نوشتار اِعمال قصاص در فروض مختلف اولیای دَم و حالات گوناگون شان، همچون: صغیر بودن، مجنون بودن و سایرحقوق آن ها، مانند عفو و اخذ دیه در فروض مذکور را شرح می دهد. وی به همین منظور با اشاره به لزوم انتظار برای بالغ شدن اولیای دَم و عاقل شدن آنان برای استیفای حقوق خویش از لِحاظ فقهی و حقوقی این مباحث را دنبال کرده است، فقدان ولی دَم یا غایب شدن او و قلمرو اختیارهای حاکم شرع در این فروض، از دیگر مباحث مهّم پژوهش حاضر محسوب می شود.